Trong dòng chảy không ngừng của sự phát triển xã hội, giáo dục luôn giữ vai trò cốt lõi trong việc hình thành nhân cách, tri thức và đạo đức cho thế hệ tương lai. Tuy nhiên, khi những vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường và cạn kiệt tài nguyên đang ngày càng trở nên cấp bách, giáo dục không thể đứng ngoài cuộc. Trong bối cảnh đó, việc xanh hóa hoạt động giáo dục, trong đó có công tác khuyến học, khuyến tài trở thành một xu hướng tiến bộ và cần thiết.

Hoạt động "Khuyến học xanh" tại Trường THCS Liên Trung, Đan Phượng Tại xã Liên Trung, huyện Đan Phượng, thành phố Hà Nội, phong trào “Xanh hóa hoạt động khuyến học” không chỉ là một khẩu hiệu, mà đã thực sự trở thành hành động cụ thể, thiết thực và tạo lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng, xã hội. Những mầm xanh của tri thức, của tình yêu môi trường và của tinh thần học tập suốt đời đã được gieo trồng bởi những người thầy, người cô, những em học sinh và phụ huynh học sinh đầy trách nhiệm.
Liên Trung - Điểm sáng về khuyến học gắn với bảo vệ môi trường: Liên Trung là một xã có truyền thống hiếu học, nơi mà các dòng họ, thôn xóm và nhà trường luôn gắn bó chặt chẽ trong việc nâng cao chất lượng học tập, phát triển nhân tài và lan tỏa tinh thần học tập suốt đời. Năm 2024, xã đã đạt được nhiều kết quả nổi bật: Quỹ Khuyến học toàn xã đạt 126 triệu đồng, tăng trưởng so với các năm trước; Khen thưởng 76 học sinh đỗ đại học, 130 học sinh giỏi và vượt khó, 03 học sinh đạt giải Thành phố, 68 giáo viên đạt thành tích cao; 100% các thôn, dòng họ, cơ quan có tổ chức khuyến học; 46 dòng họ có Quỹ học bổng riêng, thường xuyên biểu dương, trao thưởng cho con cháu học tốt. Đặc biệt, Trường THCS Liên Trung là nơi khởi xướng và lan tỏa mạnh mẽ các mô hình “Khuyến học xanh”: Mỗi lớp học đều có “Góc học tập xanh”; Học sinh tham gia phong trào “Đổi rác thải lấy cây xanh”; Tổ chức thu gom giấy vụn gây quỹ học tập; Sử dụng vở tái chế, hạn chế rác nhựa dùng một lần; Tổ chức ngày hội “Em làm đồ dùng học tập từ rác tái chế”; Công đoàn xây dựng “Góc thư giãn Công đoàn xanh”. Những mô hình đó không chỉ giáo dục học sinh về môi trường mà còn giúp các em hình thành thói quen tiết kiệm, chia sẻ và sáng tạo. Cô giáo Nguyễn Thị Ngọc Mai - Phó Hiệu trưởng Nhà trường chia sẻ: “Chúng tôi không chỉ dạy học sinh kiến thức, mà còn muốn gieo cho các em tình yêu với thiên nhiên, trách nhiệm với môi trường sống và sự tự hào về mái trường thân thiện”.
Tuyên truyền hoạt động "Khuyến học xanh" tại Nhà trường “Xanh hóa” - Không chỉ là mầu sắc mà là hệ giá trị: “Xanh hóa” trong giáo dục không chỉ đơn thuần là trồng thêm cây, làm sạch trường lớp. Đó là một hệ giá trị bao gồm: “Tư duy xanh”: Tư duy tiết kiệm, đổi mới, bảo vệ tài nguyên; “Lối sống xanh”: Không tiêu dùng lãng phí, ưu tiên sản phẩm thân thiện môi trường; “Kỹ năng xanh”: Phân loại rác, tái chế, sử dụng năng lượng hiệu quả. Trường THCS Liên Trung đã vận dụng linh hoạt lý luận này vào thực tiễn: Tổ chức các tiết học STEM với chủ đề môi trường; Giao bài tập về nhà là ý tưởng sáng kiến xanh; Kết hợp Trung tâm học tập cộng đồng tổ chức các buổi truyền thông về tiêu dùng bền vững, tiết kiệm năng lượng; Lồng ghép giáo dục môi trường vào chương trình môn Địa lý, Sinh học, Ngữ văn.
“Kỹ năng xanh” giúp học sinh áp dụng tư duy và lối sống xanh vào thực tế. Một số kỹ năng quan trọng bao gồm: Tái chế và sử dụng hợp lý tài nguyên: Biết cách tái sử dụng giấy, phân loại rác đúng cách. Sáng tạo giải pháp bảo vệ môi trường: Ứng dụng khoa học công nghệ vào việc giảm thiểu rác thải, phát triển sản phẩm thân thiện với môi trường. Một số ví dụ như: Công nghệ tái chế rác thải nhựa thành vật liệu xây dựng: Gạch sinh thái (Eco-bricks): Rác thải nhựa được nén chặt vào chai nhựa để làm gạch xây dựng; Nhựa tái chế thành nhựa đường: Một số quốc gia đã trộn nhựa thải vào nhựa đường để làm đường bền hơn, giảm ô nhiễm; Sản phẩm thay thế nhựa dùng một lần: Ống hút sinh học: Làm từ bã mía, gạo, tre hoặc cỏ, phân hủy tự nhiên sau một thời gian; Túi nilon sinh học: Sản xuất từ tinh bột ngô hoặc khoai tây, có thể phân hủy trong môi trường tự nhiên.
Công nghệ xử lý rác thải hữu cơ thành phân bón sinh học: Máy ủ phân hữu cơ thông minh: Sử dụng vi sinh vật phân hủy rác thải thực phẩm thành phân bón trong thời gian ngắn; Mô hình nuôi trùn quế: Sử dụng trùn quế để xử lý rác hữu cơ, tạo phân bón hữu cơ giàu dinh dưỡng. Công nghệ tái chế giấy và vải: Giấy tái chế từ rơm rạ, bã mía: Thay vì dùng gỗ, một số nhà máy sử dụng rơm rạ hoặc bã mía để làm giấy, giúp giảm nạn phá rừng; Quần áo từ vải tái chế: Nhiều thương hiệu thời trang lớn đang sản xuất quần áo từ vải cũ hoặc chai nhựa tái chế. Công nghệ AI và IoT giúp tối ưu hóa quản lý rác thải: Thùng rác thông minh: Cảm biến AI giúp nhận diện loại rác để phân loại tự động, giảm công sức xử lý rác; Ứng dụng kết nối tái chế: Các nền tảng số giúp người dân trao đổi hoặc bán rác có thể tái chế thay vì vứt bỏ. Kỹ năng làm việc nhóm và lãnh đạo xanh: Truyền cảm hứng và dẫn dắt cộng đồng cùng hành động vì môi trường.
Xanh hóa hoạt động khuyến học là xu hướng tất yếu nhằm phát triển giáo dục và đào tạo một cách bền vững. "Tư duy xanh" giúp thay đổi về nhận thức, lối sống xanh giúp tạo ra một môi trường học tập bền vững và kỹ năng xanh trang bị cho thế hệ trẻ những công cụ cần thiết để hành động. Chỉ khi giáo dục thực sự xanh, chúng ta mới có thể tạo dựng một xã hội, thế giới bền vững hơn, nơi mà tri thức đi đôi với trách nhiệm bảo vệ môi trường.
Tuyên truyền hoạt động "Khuyến học xanh" tại Nhà trường Hướng tới giai đoạn 2025-2030: Xây dựng mô hình toàn diện và giải pháp thực hiện: Để triển khai hiệu quả “Khuyến học xanh”, cần tập trung vào 3 nhiệm vụ chính: (1) Xây dựng nhận thức và tư duy xanh trong giáo dục: Tổ chức các chương trình tuyên truyền về giáo dục bền vững trong nhà trường, cộng đồng; Đưa nội dung môi trường và phát triển bền vững vào chương trình giảng dạy; Phát động phong trào “Trường học xanh - Lớp học xanh”, gắn với hoạt động học tập thực tế. (2) Xây dựng môi trường học tập xanh, thân thiện: Thực hiện các giải pháp giảm thiểu rác thải nhựa, tiết kiệm năng lượng trong trường học; Đẩy mạnh mô hình “Trường học không rác thải”, xây dựng các khuôn viên xanh; Tăng cường ứng dụng công nghệ số để giảm tài liệu giấy, tiết kiệm nguồn lực. Giảm sử dụng tài liệu in, chuyển sang học tập trực tuyến, tài liệu điện tử; Tạo môi trường học tập xanh: Các trường học có thể áp dụng mô hình “Trường học xanh” với không gian nhiều cây xanh, sử dụng năng lượng tái tạo; Khuyến khích giao thông xanh: Học sinh, sinh viên được khuyến khích đi xe đạp, đi bộ hoặc sử dụng phương tiện công cộng. (3) Phát triển kỹ năng xanh - Hành trang thiết yếu của thế hệ trẻ: Đào tạo các kỹ năng phân loại rác, tái chế, sử dụng tài nguyên hợp lý; Tích hợp các dự án sáng tạo môi trường vào các môn học STEM; Khuyến khích học sinh, sinh viên tham gia các cuộc thi “Sáng kiến xanh”.
Tuyên truyền hoạt động "Khuyến học xanh" tại Nhà trường Giải pháp thực hiện: Xây dựng chính sách và cơ chế hỗ trợ “Khuyến học xanh”: (1) Xây dựng các chính sách khuyến khích học sinh đi xe đạp, đi bộ, sử dụng phương tiện công cộng; Hỗ trợ kinh phí cho các trường học triển khai dự án xanh, công nghệ xanh; Đưa tiêu chí “xanh” vào đánh giá chất lượng giáo dục và hoạt động khuyến học. (2) Ứng dụng công nghệ vào giáo dục xanh: Tăng cường sử dụng sách điện tử, tài liệu số, lớp học trực tuyến để tiết kiệm tài nguyên; Áp dụng AI, IOT trong quản lý năng lượng, nước, rác thải tại trường học; Xây dựng hệ thống ứng dụng học tập trực tuyến giảm thiểu in ấn giấy tờ. (3) Đẩy mạnh hợp tác và huy động nguồn lực xã hội: Kết nối với các tổ chức môi trường để triển khai các chương trình học tập xanh; Kêu gọi sự tham gia của doanh nghiệp vào việc tài trợ các dự án xanh cho học sinh, sinh viên; Lãnh đạo xã đánh giá cao phong trào và đã đưa tiêu chí xanh vào chấm điểm thi đua các đơn vị, Hội Khuyến học xã phối hợp với các ban ngành vận động doanh nghiệp, người con xa quê xây dựng “Quỹ học bổng xanh - tặng sáng kiến xanh” cho học sinh; Từ mái trường, phong trào đã lan tỏa ra toàn xã. Các thôn xây dựng “vườn rau học tập”, dòng họ tổ chức “góc học tập xanh” tại nhà thờ họ, người dân quyên góp bằng hình thức tặng cây giống, sách cũ thay vì hiện kim. Những em học sinh từng được nhận học bổng nay quay lại trường chia sẻ kinh nghiệm học tập và trồng tặng cây xanh như một lời tri ân. (4) Tổ chức phong trào thi đua và truyền thông: Phát động phong trào “Mỗi học sinh một hành động xanh”, có giải thưởng khuyến khích; Tổ chức các ngày hội khuyến học xanh, nơi học sinh trình bày các dự án về môi trường; Sử dụng mạng xã hội để lan tỏa thông điệp “Khuyến học xanh - Tương lai bền vững”.
Giai đoạn 2025 - 2030 là thời điểm quan trọng để thực hiện “Khuyến học xanh” theo hướng bền vững và hiệu quả. Việc kết hợp “Tư duy xanh”, “Lối sống xanh” và “Kỹ năng xanh” vào giáo dục sẽ tạo ra những thế hệ học sinh có trách nhiệm với môi trường và xã hội. Để thành công, cần sự chung tay của nhà trường, gia đình, cộng đồng và chính quyền, nhằm xây dựng một nền giáo dục xanh vững chắc cho tương lai.
Khuyến học là hành trình gieo mầm tri thức, còn xanh hóa là hành trình gieo mầm ý thức. Khi hai con đường ấy gặp nhau, chúng ta không chỉ có một thế hệ học sinh giỏi mà còn là một thế hệ sống xanh, sống có trách nhiệm, biết sẻ chia và gìn giữ môi trường. Xanh hóa hoạt động khuyến học, kiến tạo tương lai bền vững không chỉ là khẩu hiệu, mà là cam kết hành động của cả cộng đồng giáo dục xã Liên Trung hôm nay và mai sau. “Khuyến học xanh” là phương thức giáo dục mới, nơi tri thức gắn liền với hành động, và trách nhiệm được gieo từ những điều giản dị nhất.
Liên Trung đã và đang khẳng định: Khuyến học không nằm yên trong sổ vàng thành tích mà sống động trong từng hành động của học sinh, từng nụ cười của cô giáo, từng chậu cây nơi góc lớp và từng tấm lòng góp sách, góp cây, góp niềm tin. Trường THCS Liên Trung, những mầm xanh của học tập, ý thức và sáng tạo đang lớn lên từng ngày, tạo nên một hành trình đầy cảm hứng: Xanh hóa hoạt động khuyến học - Kiến tạo tương lai bền vững. Khuyến học vì tri thức - Hành động vì trái đất - Chung tay vì ngày mai!
Tin bài và ảnh: NGUYỄN THỊ NGỌC MAI
Trường THCS Liên Trung, Hội Khuyến học huyện Đan Phượng
Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://nukeviet.vn là vi phạm bản quyền