Trong bối cảnh toàn cầu đang phải đối mặt với các thách thức lớn về biến đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và ô nhiễm môi trường, việc thúc đẩy một mô hình phát triển bền vững, thân thiện với môi trường đã trở thành ưu tiên hàng đầu của nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. Nhận thức rõ điều đó, ngày 01/10/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1658/QĐ-TTg phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050”. Chiến lược này xác định rõ vai trò của việc “xanh hóa” lối sống, sản xuất và giáo dục nhằm hướng tới mục tiêu một nền kinh tế xanh, carbon thấp và phát triển bền vững.
Phong trào trồng cây, gây rừng của huyện Sóc Sơn đến từng người dân Giáo dục, đặc biệt là khuyến học, khuyến tài, là một trong những lĩnh vực then chốt có thể tạo ra sự thay đổi lâu dài trong nhận thức và hành vi của cộng đồng. Với vai trò là lực lượng nòng cốt trong việc thúc đẩy phong trào học tập suốt đời, các cấp Hội Khuyến học có sứ mệnh đặc biệt quan trọng trong việc lan tỏa “tư duy xanh”, “lối sống xanh” và “kỹ năng xanh” tới mọi tầng lớp nhân dân. Trên cơ sở đó, Hội Khuyến học thành phố Hà Nội đã chủ trương tổ chức Hội thảo “Khuyến học xanh”, nhằm hiện thực hóa tinh thần của Chiến lược quốc gia trong lĩnh vực giáo dục cộng đồng.
Hội thảo “Khuyến học xanh” không chỉ là một sự kiện học thuật mà còn là một hành động thiết thực, thể hiện cam kết của Hội Khuyến học trong việc tham gia vào sự nghiệp phát triển bền vững của đất nước. Hội thảo là nơi hội tụ các trí tuệ, sáng kiến và kinh nghiệm thực tiễn từ cơ sở, qua đó góp phần xây dựng một chiến lược khuyến học phù hợp với yêu cầu của thời đại - thời đại của xanh hóa và chuyển đổi số. Từ định hướng trên, Hội Khuyến học huyện Sóc Sơn đã xây dựng kế hoạch triển khai cụ thể, huy động sự tham gia của các cán bộ, hội viên và cộng đồng.
Quyết định số 1658/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ký ngày 01/10/2021 phê duyệt “Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050” là văn bản có ý nghĩa chiến lược quan trọng trong định hướng phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ta trong nhiều thập niên tới. Trong bối cảnh Việt Nam cam kết mạnh mẽ tại Hội nghị COP26 về giảm phát thải khí nhà kính và tiến tới trung hòa carbon vào năm 2050, Chiến lược này không chỉ là lời cam kết mà còn là kế hoạch hành động cụ thể nhằm hướng tới một mô hình phát triển kinh tế bền vững, công bằng và hài hòa với thiên nhiên.
Chiến lược đặt ra mục tiêu tổng quát là thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, nhằm đạt được sự thịnh vượng về kinh tế, bền vững về môi trường và công bằng xã hội. Trọng tâm của chiến lược là hướng tới nền kinh tế xanh, trung hòa carbon và góp phần tích cực vào việc hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu. Đặc biệt, Chiến lược nhấn mạnh đến việc xây dựng lối sống xanh, tiêu dùng bền vững, phát triển nông thôn mới gắn với bảo tồn thiên nhiên, đô thị hóa bền vững và phát triển đô thị thông minh.
Nội dung chính của chiến lược được chia thành bốn nhóm mục tiêu cụ thể: Xanh hóa lối sống và thúc đẩy tiêu dùng bền vững; Xanh hóa các ngành kinh tế; Xanh hóa quá trình chuyển đổi trên nguyên tắc bình đẳng, bao trùm; Giảm cường độ phát thải khí nhà kính trên GDP. Mỗi nhóm mục tiêu đều gắn liền với các chỉ tiêu cụ thể đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, như tỷ lệ thu gom và xử lý chất thải, tỷ lệ sử dụng phương tiện công cộng, phát triển đô thị xanh,...
Chiến lược cũng đề ra các nhóm giải pháp trọng yếu: Hoàn thiện thể chế và chính sách; nâng cao nhận thức, truyền thông và giáo dục cộng đồng; phát triển nguồn nhân lực và việc làm xanh; huy động nguồn lực tài chính; ứng dụng khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo; hợp tác quốc tế và hội nhập; bảo đảm bình đẳng trong quá trình chuyển đổi; thúc đẩy vai trò của các tổ chức xã hội và cộng đồng. Đặc biệt, Chiến lược coi trọng việc lồng ghép tăng trưởng xanh vào chương trình giáo dục, các hoạt động khuyến học và học tập suốt đời trong cộng đồng - điều này tạo nên một hành lang pháp lý quan trọng để Hội Khuyến học các cấp tham gia trực tiếp vào tiến trình thực hiện.
Trong Chiến lược tăng trưởng xanh, vai trò của các tổ chức xã hội, trong đó có Hội Khuyến học Việt Nam, được xác định là rất quan trọng trong việc lan tỏa nhận thức và chuyển đổi hành vi cộng đồng. Hội Khuyến học không chỉ là nơi kết nối những người học, người dạy, mà còn là lực lượng nòng cốt trong việc phát huy trí tuệ tập thể, đưa kiến thức vào đời sống, xây dựng xã hội học tập - nền tảng để xây dựng xã hội xanh.
Chiến lược nêu rõ việc cần tăng cường truyền thông, giáo dục và nâng cao nhận thức về tăng trưởng xanh. Trong đó, Hội Khuyến học có thể giữ vai trò tổ chức các hoạt động học tập suốt đời theo hướng xanh hóa tư duy và hành động. Điều này bao gồm các lớp học cộng đồng, chuyên đề lối sống xanh, kỹ năng xanh, cũng như các mô hình học tập về môi trường và phát triển bền vững. Đồng thời, Hội còn có thể phối hợp với ngành Giáo dục và Đào tạo để lồng ghép nội dung tăng trưởng xanh vào các chương trình giáo dục kỹ năng mềm, kỹ năng sống và tư duy phản biện cho học sinh, sinh viên.
Đặc biệt, Chiến lược cũng nhấn mạnh vai trò của “việc làm xanh” và đào tạo nghề bền vững - đây là cơ hội để Hội Khuyến học mở rộng vai trò không chỉ trong việc khuyến học, mà còn khuyến nghề và khuyến khởi nghiệp xanh. Trong độ tuổi từ 16-40, nhóm đối tượng mà chiến lược hướng tới, Hội Khuyến học có thể triển khai các mô hình đào tạo ngắn hạn kết hợp thực hành xanh: sử dụng năng lượng tái tạo, tiết kiệm tài nguyên, sản xuất nông nghiệp sạch, v.v.
Sự tham gia chủ động của Hội Khuyến học trong các hoạt động trên không chỉ giúp hiện thực hóa Chiến lược tăng trưởng xanh mà còn tái định vị vai trò của tổ chức này trong thời kỳ mới - từ một tổ chức thuần khuyến học thành một tổ chức đóng vai trò định hướng hành vi xã hội, phát triển con người toàn diện và hài hòa với thiên nhiên.
“Khuyến học xanh” tại huyện Sóc Sơn mang nhiều ý nghĩa cả về mặt chiến lược lẫn thực tiễn. Sóc Sơn là một trong những địa phương đang trên đà đô thị hóa mạnh mẽ, đồng thời là khu vực có không gian nông thôn rộng lớn, hệ sinh thái đa dạng, dân cư sống chủ yếu bằng nông nghiệp và tiểu thủ công nghiệp - một địa bàn điển hình để thực hiện chuyển đổi tư duy từ “tăng trưởng truyền thống” sang “tăng trưởng xanh”. Chính vì vậy, việc lựa chọn tổ chức hội thảo tại đây là hoàn toàn phù hợp, vừa có tính đại diện, vừa có tính khả thi cao trong việc triển khai các mô hình “Khuyến học xanh” từ thực tiễn.
Hội thảo không chỉ là nơi trình bày các tham luận học thuật, mà còn là diễn đàn kết nối những người làm công tác khuyến học với các nhà giáo dục, cán bộ địa phương và các chuyên gia phát triển bền vững. Qua đó, góp phần tạo lập một mạng lưới tri thức xanh, từ trung ương đến cơ sở. Từ hội thảo, các mô hình thành công sẽ được nhân rộng, các bài học thực tiễn sẽ được ghi nhận và tổng kết thành hệ thống giải pháp phù hợp với điều kiện từng xã, phường, thị trấn.
Đặc biệt, Hội thảo tạo cơ hội để nâng cao năng lực đội ngũ cán bộ Hội các cấp, nhất là trong việc tiếp cận và triển khai các nội dung mới như kỹ năng số, kỹ năng xanh, tổ chức hoạt động gắn với chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Đây là bước khởi đầu quan trọng để từng bước hình thành mô hình “Hội Khuyến học kiểu mới” - một tổ chức hội nhập, hiện đại, góp phần vào công cuộc phát triển bền vững của quốc gia.
Không chỉ dừng ở cấp huyện, Hội thảo "Khuyến học xanh" còn có thể trở thành mô hình mẫu cho các địa phương khác trong việc triển khai Chương trình hành động tăng trưởng xanh cấp thành phố, cấp huyện, cấp xã. Sự thành công của Hội thảo sẽ là minh chứng cho việc Hội Khuyến học các cấp hoàn toàn có thể đồng hành hiệu quả cùng Chiến lược quốc gia, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển xanh trong giai đoạn 2025-2030 và xa hơn.
Một trong những mục tiêu hàng đầu của Hội thảo “Khuyến học xanh” là nâng cao nhận thức và xây dựng tư duy xanh trong toàn bộ hệ thống Hội Khuyến học các cấp. Trong thời đại mà các thách thức môi trường như biến đổi khí hậu, ô nhiễm không khí, khan hiếm tài nguyên và mất cân bằng sinh thái đang ngày càng nghiêm trọng, việc hình thành một nền tảng tư duy mới - tư duy xanh - là điều tất yếu và cấp bách.
“Tư duy xanh” là một phương pháp suy nghĩ có hệ thống, lấy môi trường và sự phát triển bền vững làm trọng tâm, hướng đến những quyết định, hành động và cách sống hài hòa với thiên nhiên. Trong lĩnh vực khuyến học, tư duy xanh thể hiện ở cách tổ chức hoạt động học tập sao cho tiết kiệm tài nguyên, giảm thiểu lãng phí, khuyến khích học tập gắn với thực tiễn bảo vệ môi trường, và giáo dục con người có trách nhiệm với tương lai hành tinh.
Tuy nhiên, trên thực tế, khái niệm “tăng trưởng xanh” và “giáo dục xanh” vẫn còn khá mới mẻ đối với nhiều cán bộ, hội viên của Hội Khuyến học, đặc biệt ở cấp cơ sở. Chính vì vậy, hội thảo được tổ chức không chỉ để phổ biến thông tin, mà còn để định hướng nhận thức: từ việc hiểu đúng tư duy xanh đến áp dụng được tư duy ấy trong từng hoạt động cụ thể - từ tổ chức lớp học, truyền thông khuyến học, đến việc khuyến khích các gia đình xây dựng mô hình “học tập xanh”, “gia đình xanh”.
Hội thảo cũng là dịp để giải đáp những thắc mắc, tháo gỡ tâm lý lo ngại hoặc chưa rõ ràng của cán bộ, hội viên về khái niệm “khuyến học xanh”, tạo ra sự thống nhất nhận thức trong toàn hệ thống. Thông qua các bài tham luận, phiên thảo luận chuyên đề, hoạt động thảo luận nhóm…, người tham dự sẽ được tiếp cận các dẫn chứng cụ thể, các mô hình tiên tiến trong và ngoài nước, từ đó giúp hình thành một lối tư duy đổi mới: học tập không chỉ để biết, để làm, mà còn để sống xanh - sống tử tế với con người và môi trường.
Mục tiêu nâng cao nhận thức này không chỉ phục vụ riêng cho đội ngũ làm công tác khuyến học mà còn lan tỏa đến cộng đồng, đặc biệt là thế hệ trẻ - những người sẽ chịu ảnh hưởng nặng nề nhất từ sự suy thoái môi trường nếu chúng ta không hành động kịp thời.
Hội thảo “Khuyến học xanh” không chỉ đặt ra mục tiêu định hướng tư duy mà còn đi vào triển khai nội dung một cách cụ thể, bao gồm ba trụ cột chính: tư duy xanh, lối sống xanh và kỹ năng xanh. Đây là ba thành tố cốt lõi để kiến tạo một "Công dân xanh", từ đó góp phần hình thành một "Cộng đồng học tập xanh" và xã hội phát triển bền vững.
“Tư duy xanh” là nền tảng đầu tiên và quan trọng nhất. Tư duy xanh giúp con người nhìn nhận các vấn đề dưới góc độ hệ sinh thái, đề cao sự hài hòa giữa phát triển và bảo vệ thiên nhiên. Trong hoạt động khuyến học, tư duy xanh được thể hiện qua cách lựa chọn nội dung giảng dạy, phương pháp học tập thân thiện với môi trường (như học trực tuyến, tiết kiệm giấy mực, tái sử dụng tài liệu,...), và cả trong cách tổ chức không gian học tập – hướng tới sử dụng năng lượng tái tạo, vật liệu tái chế, tạo môi trường học thoáng đãng, gần gũi thiên nhiên.
“Lối sống xanh” là phần thể hiện của tư duy xanh trong đời sống thường nhật. Lối sống xanh bao gồm những hành vi cụ thể như: tiết kiệm nước, điện, phân loại rác, ưu tiên sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường, di chuyển bằng phương tiện công cộng hoặc xe đạp, ăn uống theo hướng tự nhiên, lành mạnh,... Trong môi trường học tập, lối sống xanh có thể được thể hiện qua các chiến dịch “trường học không rác thải nhựa”, “mỗi lớp học một góc xanh”, hoặc “học sinh tình nguyện bảo vệ môi trường địa phương”.
“Kỹ năng xanh” là những kỹ năng thiết thực để giúp mỗi cá nhân duy trì và lan tỏa lối sống và tư duy xanh. Bao gồm kỹ năng truyền thông môi trường, kỹ năng số để tra cứu, phân tích và chia sẻ thông tin về phát triển bền vững; kỹ năng làm việc nhóm trong các dự án môi trường; kỹ năng sáng tạo trong việc tái chế, thiết kế giải pháp sinh thái,... Đây là nội dung đặc biệt cần thiết với giới trẻ – nhóm đối tượng năng động và có khả năng thay đổi cộng đồng.
Hội thảo “Khuyến học xanh” sẽ đi sâu vào từng yếu tố nói trên thông qua các chuyên đề tham luận, mô hình mẫu và các chia sẻ từ thực tiễn. Mỗi yếu tố sẽ được cụ thể hóa bằng ví dụ sinh động, từ đó giúp người tham dự có thể tự đánh giá bản thân, gia đình và cộng đồng mình đang ở mức nào trong hành trình “xanh hóa” cuộc sống và học tập.
Tin bài và ảnh: DƯƠNG THỊ VÂN
Trường Mầm non Thị trấn, Hội Khuyến học huyện Sóc Sơn
Chú ý: Việc đăng lại bài viết trên ở website hoặc các phương tiện truyền thông khác mà không ghi rõ nguồn http://nukeviet.vn là vi phạm bản quyền